สถานการณ์ในซีเนียมี "ผู้เล่น" ที่อาจะเป็นตัวเชื่อมโยงสถานการณ์ในตะวันออกกลางกับจีน คือ กลุ่ม Turkistan Islamic Party in Syria (TIP) นักรบกลุ่มนี้นำโดยชาวอุยกูร์และมีแนวร่วมชนชาติอื่นๆ ด้วย อาจมีสมาชิกมากที่สุดถึง 4,000 คน โดยเป็นสายหนึ่งของอัลกออิดะฮ์แต่เดิมกลุ่มนี้มีฐานอยู่ในปากีสถานและอัฟกานิสถาน แต่ในเวลาต่อมาจีนร่วมมือกับปากีสถาน (ซึ่งติดกับซินเจียง) บีบให้ TIP ออกไปจากพื้นที่ กลุ่มนี้จึงมารบในซีเรียมาตั้งแต่ปี 2015 และล่าสุดช่วยกลุ่ม HTS ต่อต้านรัฐบาลอัสซาดจนชนะในที่สุด พอชนะแล้วก็ทำคลิปประกาศว่าเป้าหมายต่อไปคือ "จีน" TIP ออกคลิปเรียกร้องให้ชาวอุยกูร์ที่อยู่นอกจีนให้กลับไปยังบ้านเกิดของตนและร่วมทำสงครามญิฮาดต่อต้านจีน โดยบอกว่า “พ่อแม่ของคุณที่อยู่ภายใต้การกดขี่ข่มเหงอันโหดร้ายของจีนกำลังรอคุณอยู่” (อ้างอิง 1)คำว่า Turkistan (เตอร์กิสถาน) หมายถึงหมายซินเจียงใช้ควบคู่กับคำว่า East Turkestan (เตอร์กิสถานตะวันออก) ซึ่งเป็นชื่อที่ชาวอุยกูร์ชาตินิยมใช้เรียกดินแดนของตนเอง ไม่ใช่คำว่า Xinjiang โดยคำว่า East Turkestan หมายถึงแผ่นดินเติร์กตะวันออก หรือจะหมายถึงตุรกีตะวันออกก็ได้ เพราะชาวอุยกกูร์นั้นเป็นญาติกับชาวเติร์ก/ตุรกีแม้จะอยู่กันคนละซีกโลกเลยก็ตาม แต่นี่เป็นเหตุผลส่วนหนึ่งที่ตุรกีชาตินิยมสนับสนุนกลุ่มแบกแยกดินแดนเตอร์กิสถานตะวันออกและรับเอาคนอุยกูร์มาอยู่เป็นจำนวนมากในตุรกีทั้งนี้ กลุ่มเตอร์กิสถานตะวันออกมีขบวนการทางการเมืองชื่อ East Turkestan Islamic Movement (ETIM) และ TIP เป็นสายติดอาวุธของกลุ่มนี้ตุรกีเองก็ให้การสนับสนุนกลุ่ม TIP เช่นเดียวกับสนับสนุนอาวุธให้ HTS และกลุ่มติดอาวุธใดก็ตามที่เป็นศัตรูกับอัสซาดตุรกีนั้นสนับสนุนการต่อสู้ของอุยกูร์อย่างออกนอกหน้ามาตลอด แต่บางครั้งเพื่อคบหากับจีนเพื่อถ่วงดุลกับตะวันตกก็จะทำเฉยๆ บ้าง แต่โดยพื้นฐานแล้วไม่เคยเลิกสนับสนุนอุยกูร์ชาตินิยม (อัยที่่จริงคือชาตินิยมเติร์ก-นีโอ ออตโตมัน)เช่น เรเจป ทายิป เออร์โดกัน ปรระธานาธิบดีตุรกีเคยกล่าวไว้ตอนเป็นนายกเทศมนตรีเมืองอิสตันบูลว่า “เตอร์กิสถานตะวันออกไม่เพียงแต่เป็นบ้านของชาวเติร์กเท่านั้น แต่ยังเป็นแหล่งกำเนิดของประวัติศาสตร์ อารยธรรม และวัฒนธรรมเติร์กอีกด้วย หากลืมเรื่องนี้ไป เราจะไม่รู้ประวัติศาสตร์ อารยธรรม และวัฒนธรรมของเราเอง เหล่าผู้พลีชีพของเตอร์กิสถานตะวันออกก็คือผู้พลีชีพของเราเอง […] ในปัจจุบัน วัฒนธรรมของชาวเตอร์กิสถานตะวันออกกำลังถูกทำให้เป็นจีนอย่างเป็นระบบ” (อ้างอิง 2)เออร์โดกันนั้นบางทีก็หนุนอุยกูร์เวลาทะเลาะกับจีน แต่จะเงียบปากไปบ้างเวลาพยายามจะใช้จีนถ่วงดุลตะวันตกท่าทีแบบไม่อยู่ฝ่ายไหนจริงจังของตุรกีแสดงออกชัดเจนขึ้นในการโค่นล้มรัฐบาลอัสซาดและการสนับสนุนอุยกูร์ และย้ำวา่ตุรกีมีวาระของตัวเองที่พร้อมๆ จะ "ดุล" กับตะวันตกก็ได้หรือจีนกับรัสเซียก็ได้ ถ้าผลประโยชน์ลงตัวเออร์โดกันมักจะแสดงท่าทีแบบ "ชาตินิยมเติร์ก" ซึ่งปรารถนาจะรวมชาติเติร์กเป็นหนึ่งเดียวทั้งหมด ตั้งแต่ตุรกีไปจนถึงเอเชียกลางและซินเจียง หรืออย่างน้อยก็เอาแค่ "จักรวรรดิออตโตมัน" เดิมก็พอ นั่นคือควบคุมตะวันออกกลางทั้งหมดดังนั้น นักวิเคราะห์ชาวจีนเชื่อว่าประธานาธิบดีตุรกีกำลังใช้ "นักรบญิฮาด" ชาวอุยกูร์เพื่อทำสงครามตัวแทนกับจีนเพื่อให้บรรลุความทะเยอทะยานของเขาในการสร้าง "โลกตุรกีตั้งแต่ทะเลเอเดรียติกไปจนถึงกำแพงเมืองจีน" (อ้างอิง 2)หลังจากที่ตุรกีหนุนกลุ่มต่างๆ กำจัดอัสซาดไปได้ ก็กลับมาชักธง (ในสถานทูตในดามัสกัส) อีกครั้งในรอบ 12 ปี นี่มีนัยสำคัญแน่นอน และพร้อมกันนั้น กลุ่ม TIP ที่ตัวเองเลี้ยงไว้ก็เริ่ม "กวนจีน"การที่ TIP ท้าทายจีนแบบนี้ และมีตุรกีให้ท้ายแบบนี้ เราอาจจะเห็นจีนแสดงท่าทีอะไรบางอย่างต่อตุรกี หรือไม่จีนอาจะไม่ขยับทำอะไรก็ได้ เพราะ TIP อาจเป็นหมากที่ลวงให้จีนเข้ามายุ่งกับความวุ่นวายในตะวันออกกลางจนถึงเวลานี้ ในบรรดาผู้เล่นระดับมหาอำนาจ มีแต่จีนที่สงวนท่าทีที่สุด แต่ตะวันตกดูเหมือนจะกระเหี้ยนกระหือรือที่จะดึงจีนมาร่วมวง "สงครามโลก" อย่างยิ่งพูดถึงการเดินเกมของตะวันตก มีความเคลื่อนไหวที่ต้องจับตาให้ดีของสหรัฐฯ เช่น มีรายงานว่ารัฐบาลสหรัฐฯ กำลังพิจารณาถอดชื่อกลุ่ม HTS ออกจากรายชื่อองค์กรก่อการร้ายต่างประเทศ หลังจากที่ HTS ล้มรัฐบาลอัสซาดลงได้ (อ้างอิง 1)นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่สหรัฐฯ รบกับ "กลุ่มญิฮาด" แล้วก็ญาติดีกับ "กลุ่มญิฮาด" หลังจากผลประโยชน์ตรงกัน เพราะเมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน 2020 สหรัฐอเมริกาได้ถอด ETIM ออกจากรายชื่อองค์กรก่อการร้าย (โดยกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐอเมริกา 2020) นับเป็นการตัดสินใจที่น่าประหลาดใจมาก นอกจากนี้ ควรสังเกตว่า TIP ไม่เคยอยู่ในรายชื่อดังกล่าวอีกด้วย (อ้างอิง 2)อับบาส ชาริฟา (Abbas Sharifa) นักวิจัยกลุ่มซีเรีย กล่าวกับ Al-Monitor โดยตั้งสมมติฐานไว้ 3 ข้อ ข้อแรกคือต้องการใช้ ETIM เพื่อกดดันจีน แต่ในจำนวนนี้ข้อที่ 2 ดูเหมือนจะคล้องจองกับสถานการณ์ตอนนี้ที่สุด คือ "แนวทางนี้ (การยกเลิกสถานะก่อการร้ายของพวกอุยกูร์ในซีเรีย) จะช่วยยุติการเคลื่อนไหวกลุ่มก่อการร้ายต่างชาติในซีเรียตะวันตกเฉียงเหนือ และเปิดทางให้สหรัฐฯ และตุรกี ประสานงานด้านความมั่นคงในพื้นที่ หลังการล้มรัฐบาลอัสซาดลงแล้ว ดูเหมือนว่าที่กำลังแบ่งเค้กในซีเรียก็มีแต่สหรัฐฯ กับตุรกีนี่เองอ้างอิง1. Bill Roggio. "Turkistan Islamic Party uses video from Syria to encourage jihad in China". Long War Journal. December 14, 2024 2. Przemysław Mazur. "Uyghurs of Syria: Significance for the Syrian Conflict and International Implications". Athenaeum Polskie Studia Politologiczne. 79/2023. :Kornkit Disthan