เป้าหมายสูงสุดในพุทธศาสนาและบทบาทของฌานในการบรรลุมรรคผล

---

1. เป้าหมายสูงสุดของพุทธศาสนา:

> การหลุดพ้นจากกิเลสอย่างสิ้นเชิง (อรหัตผล)

มิใช่เพียงศีล สมาธิ ญาณ หรือชื่อเสียง

แต่คือ "การไม่กลับมากำเริบของกิเลสอีก"

---

2. ผู้บรรลุมรรคผลรู้ได้อย่างไรว่าได้จริง?

รู้จาก "การสิ้นไปของความยินดีในรูปนาม"

เปรียบเหมือนตาลยอดด้วน งอกใหม่ไม่ได้อีก

คือ "รู้ด้วยใจ" ว่าจิตหลุดพ้นแล้วอย่างถาวร

---

3. ฌานมีไว้เพื่ออะไร?

ฌาน + ปัญญา = ใกล้นิพพาน

เพียงฌานอย่างเดียวไม่พอ ต้องใช้เพื่อพิจารณากายใจว่า ไม่เที่ยง เป็นอนัตตา

---

4. จำเป็นไหมต้องได้ฌานก่อนถึงมรรคผล?

ไม่จำเป็นในบางกรณี

เช่น ท่านอนาถบิณฑิก นางวิสาขา ได้โสดาภะผลจากการฟังธรรม

แต่ต้องมีทุนบุญและปัญญาเก่ามาก

จิตรวมเป็นหนึ่งเพียงชั่วฟังธรรมได้

---

5. สำหรับคนทั่วไป การมีฌานคือทางลัด

ฌานช่วยให้จิตรวม สงบ ห่างจากกิเลส

ทำให้เห็นกายใจชัดขึ้น

ง่ายต่อการพิจารณาเพื่อบรรลุธรรม

---

Essence สั้น ๆ:

ฌานเป็นเครื่องมือสำคัญ แต่เป้าหมายสุดท้ายคือการ "สิ้นกิเลส" ไม่ใช่การมีฌานเอง
ผู้บรรลุธรรมคือผู้ที่ ‘ไม่มีทางกลับไปยึดติดในรูปนามได้อีก’