ทุกครั้งที่ผมจะเล่าเรื่องราวที่อิงประวัติศาสตร์ให้ฟัง ผมมต้องบอกแบบนี้นะครับว่าข้อมูลที่ได้มานั้นส่วนใหญ่ได้มาจากพงศวดาร และพงศวดารในที่ต่างๆนั้น ไม่ถือเป็นหลักฐานชั้นต้น แต่อ้างอิงได้ พงศวดารเนี่ยต้องบอกแบบนี้ครับว่าผู้เขียนไม่ได้เขียนขึ้นมาในช่วงเวลานั้นนะครับ หากแต่เขียนขึ้นหลังจากเหตุการณ์ได้ผ่านไปแล้วช่วงระยะนึงแล้ว และพงศวดารยังสามารถเขียนและแก้ไข ซึ่งเราเรียกว่าการชำระใหม่ ขึ่นอยู่กับผู้ปกครอง ผู้มีบทบาทและอำนาจในการสั่งการ ว่าจะสั่งให้เขียนออกมาในรูปแบบใด จึงสรุปได้ว่า “พงศวดาร” คืองาน “วรรณกรรม” ขีดเส้นใต้เลยครับ พงศวดารคือวรรณกรรม ตามช่วงสมัย มีการเขียน มีการตรวจ การแก้ไขได้ ซึ่งถือเป็นเรื่องธรรมดา เราถือเป็น “หลักฐานชั้นรอง” ครับ ในส่วนการอ้างอิงที่เป็นเหตุเป็นผลและการให้น้ำหนักในเชิงประวัติศาสตร์นั้น การให้น้ำหนักตามข้อเท็จจริง จึงอิงไปที่หลักฐานชั้นต้น ที่สร้างขึ้น และ บันทึกในช่วงเวลานั้น ดังเช่น ศิลาจารึก จดหมายเหตุทับรายวัน จดหมายเหตุโหรณ์ เป็นต้น ดังเช่นการเล่าเรื่องของผมนี้ข้อมูลส่วนใหญ่ที่นำมาใช้ก็มาจากพงศวดารหลายเล่ม จึงเขียนให้เป็นบันทึก เพื่อเป็นเกร็ดความรู้ ให้อ่านได้ง่าย และเข้าใจในแบบ ไม่ต้องตีความเยอะครับ #บันทึกโยเดีย